OLIMP (MARS): CHARAKTERYSTYKA, CO BY SIĘ STAŁO, GDYBYŚ BYŁ NA ZIEMI? - ARTE - 2025

Olimp , oficjalnie wyznaczony przez Międzynarodowej Unii Astronomicznej jako Olympus Mons jest największy wulkan jest znany dotąd w Układzie Słonecznym. Występuje na Marsie, na płaskowyżu wulkanicznym Tharsis w pobliżu równika.

Ta kolosalna struktura geologiczna ma około 600 kilometrów szerokości i 24 kilometry wysokości, przewyższając największy wulkan ziemski Mauna Loa na Hawajach. W rzeczywistości hawajski łańcuch wysp mieści się wygodnie na górze Olimp.

Rysunek 1. Przedstawienie przez artystę zachodu słońca nad Górą Olimp na Marsie. Źródło: Kevin Gill przez Flickr.

Astronomowie już w XIX wieku zaobserwowali jasną plamkę na powierzchni Marsa, ponieważ Olimp czasami silnie odbija światło słoneczne - albedo.

Wielki włoski astronom Schiaparelli (1835-1910), który przez długi czas badał powierzchnię Marsa za pomocą teleskopu, nazwał ten region Nix Olympica lub Nevis del Olympus, choć z pewnością nie wyobrażał sobie, że jest to ogromna góra.

Dzięki sondom kosmicznym, takim jak Mariner, wystrzelonym we wczesnych latach siedemdziesiątych XX wieku, odkryto prawdziwą naturę tych płatów: były to gigantyczne wulkany. W ten sposób od tego czasu Nix Olympica stała się Olympus Mons, podobnie jak rezydencja starożytnych greckich bogów, pokryta błyszczącą białą poświatą.

Funkcje Mount Olympus

Wulkanizm jest częstym procesem geologicznym na planetach skalistych, takich jak Ziemia i Mars. Olimp, największy z wulkanów Tharsis i Układu Słonecznego, jest dość młody, powstał w amazońskim okresie Marsa, epoce charakteryzującej się intensywnym wulkanizmem.

Innymi ważnymi czynnikami kształtującymi powierzchnię Marsa są meteoryty, które pokryły duże obszary kraterami uderzeniowymi. Umożliwiło to ustalenie trzech okresów geologicznych w zależności od obfitości tych kraterów: Noeic, Hesperic i Amazonian.

Okres amazoński jest najnowszym, trwającym od 1800 milionów lat do chwili obecnej. Jest to najrzadszy okres pod względem kraterów uderzeniowych.

Po nim w starożytności pojawił się Hesperian, a na koniec Noeic, najstarszy i najliczniejszy w kraterach.

To pozwala nam oszacować wiek wulkanów marsjańskich na podstawie liczby kraterów na ich zboczach. A ponieważ na Olimpie jest ich niewiele, sugeruje to, że jest to bardzo młody wulkan pod względem geologicznym: ma około 100 milionów lat. Do tego czasu dinozaury nadal zamieszkiwały Ziemię i były dalekie od wymarcia.

Współrzędne i zakres

Olimp znajduje się na zachodniej półkuli Marsa, w pobliżu równika, na współrzędnych 18,3 ° N i 227 ° E czerwonej planety.

Wznosi się na średnią wysokość 22 km, przy założeniu, że znajduje się w zagłębieniu gruntu o głębokości około 2 km. To około trzykrotność wysokości Everestu w Himalajach, najwyższej góry na Ziemi.

Jest to wulkan typu tarczowego, który ma kształt niskiej kopuły, co odróżnia go od wulkanów o stromych zboczach i kształcie stożka.

Jego przedłużenie ma u podstawy około 600 km średnicy. Tak więc, chociaż znacznie wyższe niż jakakolwiek struktura lądu, nachylenie jest dość łagodne. Szacuje się, że jego objętość jest około 100 razy większa od Mauna Loa, największego wulkanu tarczowego na Ziemi.

Duży rozmiar Olimpu tłumaczy brak płyt tektonicznych na Marsie. Z tego powodu wulkan pozostał osadzony w niezwykle gorącym miejscu - gorącym miejscu - co pozwoliło na przepływ ogromnych strumieni lawy przez długi czas.

Obrazy pokazują zbocza wulkanu pokryte niezliczonymi nakładającymi się warstwami lawy, zwanymi coladami, które zestalały się i zwiększały rozmiar struktury.

Ciśnienie, temperatura i charakterystyka szczytu Olimpu

Hipotetyczny podróżnik, któremu udało się dotrzeć na szczyt Olimpu, stwierdziłby, że ciśnienie atmosferyczne rzadkiej marsjańskiej atmosfery stanowi zaledwie 7% wartości na powierzchni, a także znalazłby bardzo niskie temperatury: niższe nawet niż 100 ° C poniżej zera.

Grawitacja jest znacznie mniejsza niż ziemska, a ponieważ nachylenie jest bardzo miękkie, między 2 a 5º, podróż na szczyt byłaby bardzo długa.

Ale wynagrodziłoby to cudowne nocne niebo, gdy szczyt góruje wysoko ponad burzami piaskowymi, które nawiedziły równinę i mgły dolnej atmosfery Marsa.

Na szczycie znajduje się również kaldera wulkanu, głęboka na około 2-3 km i szeroka na 25 km, spowodowana zapadnięciem się komory magmowej podczas erupcji.

Rysunek 2. Widok od południa kaldery Olimpu. Źródło: Wikimedia Commons. ESA / DLR / FU Berlin (G. Neukum).

Sondy znalazły dowody na wypływy lawy tak niedawne, jak około 2 miliony lat, co sugeruje, że wulkan może być uśpiony i ostatecznie wybuchnie ponownie.

Krajobraz wokół Olimpu

Płaskowyż lub wybrzuszenie Tharsis jest domem dla wulkanów innych niż Olimp. Wśród nich są góry Arsia, Pavonis i Askraeus, również typu tarczowego i mniejsze, ale o większym nachyleniu.

Ich szczyty również wznoszą się ponad cienkie marsjańskie mgły, a także karłowate wulkany lądowe, ponieważ są co najmniej 10 razy większe.

Jak powiedzieliśmy, Olimp znajduje się w zagłębieniu terenu utworzonym przez ciśnienie góry na skorupie. Otacza go obszar zwany aureolą, pełen głębokich wąwozów, świadczących o działalności lodowcowej, która miała miejsce w starożytności.

Za Tharsis znajduje się grupa kanionów o długości około 5000 km, zwana Mariner Valley. Zostały odkryte przez sondę o tej nazwie w 1971 roku. Tam skorupa marsjańska pęka, tworząc kaniony szerokie na ponad 80 km i doliny tak głębokie, że dochodzą do 8 km.

Tharsis to nie jedyny region wulkaniczny na Marsie. Elysium Planitia to druga strefa wulkaniczna, położona na równinie przecinanej przez równik marsjański.

Krótko mówiąc, są to krajobrazy tak imponujące, że znacznie przekraczają wymiary ziemskie. Co prowadzi nas do pytania, jak to jest możliwe, że takie struktury są generowane.

A co by było, gdybyś był na Ziemi?

Pomimo tego, że Mars jest mniejszy od Ziemi, jest domem dla największych wulkanów w Układzie Słonecznym. Decydującym czynnikiem jest brak tektoniki płyt na czerwonej planecie.

Kiedy nie ma tektoniki płyt, wulkan pozostaje nieruchomy nad gorącym punktem, obszarem o wysokiej aktywności wulkanicznej. Powoduje to gromadzenie się warstw lawy.

Z drugiej strony na Ziemi skorupa doświadcza ruchów, które nie pozwalają na nieograniczony wzrost wulkanów. Raczej rozprzestrzeniają się tutaj, tworząc łańcuchy wysp wulkanicznych, takich jak Wyspy Hawajskie.

Co więcej, naukowcy zgadzają się, że tempo erupcji na Marsie jest znacznie wyższe niż na wulkanach naziemnych, ze względu na niższą grawitację.

Te dwa czynniki: brak tektonizmu i mniejsza grawitacja, umożliwiają pojawienie się na Marsie tych gigantycznych i niesamowitych struktur.

Bibliografia

1. Hartmann, W. Tourist Guide to Mars. Wydania Akal.
2. Łupek Jurija. Pozaziemski alpinista. Odzyskane z: lapizarradeyuri.blogspot.com.
3. Taylor, N. Olympus Mons: Giant Mountain of Mars. Odzyskany z: space.com.
4. Wulkany marsjańskie. Odzyskany z: solarviews.com.
5. Wikipedia. Olimp (Mars). Odzyskane z: es.wikipedia.org.
6. Wikipedia. Wulkanizm na Marsie. Odzyskane z: es.wikipedia.org.