DESZCZ METEORÓW: POWSTAWANIE, SPOSÓB ICH OBSERWACJI, CHARAKTERYSTYKA - ARTE - 2025

Efekt świetlny powstający, gdy cząsteczki Układu Słonecznego uderzają w ziemską atmosferę, nazywany jest deszczem meteorytów . Ślad światła, widoczny na nocnym niebie od 3 do 5 sekund, jest spowodowany jonizacją gazów atmosferycznych i ogrzewaniem na skutek tarcia między nimi a cząsteczką.

Widok tych ulotnych obiektów jest jednym z najpiękniejszych i najłatwiejszych do podziwiania niebiańskich widowisk, dlatego częstym pytaniem dla wszystkich fanów jest to, skąd pochodzą?

Rysunek 1. Deszcz meteorów jest jednym z najbardziej atrakcyjnych zjawisk na niebie. Źródło: PxHere.

Jak powstają?

Podobnie jak w przypadku budowy każdego ludzkiego budynku, ukształtowanie się Układu Słonecznego pozostawiło pozostałości, które nadal są pod jego potężnym wpływem grawitacji. I to nie liczy całego materiału przechwyconego od tamtego czasu.

W pobliżu Układu Słonecznego, poza granicami Plutona, mieszkają obiekty takie jak komety i asteroidy.

Kiedy którykolwiek z nich wkracza wystarczająco blisko Słońca - prawie zawsze okresowa kometa - oddziaływanie grawitacyjne jest tak intensywne, że część ich masy zostaje utracona, pozostawiając ślad materii na orbicie.

Istnieją cząstki o wielkości od mikroskopijnych ziaren po duże skupiska materii - na przykład około 100 km - zwane meteoroidami. Za każdym razem, gdy Ziemia zbliża się do orbity komety i przechwytuje ją, zwiększa się prawdopodobieństwo ich napotkania.

Rysunek 2. Kiedy Ziemia przecina orbitę meteoroidów, pojawiają się deszcze meteorytów. Źródło: Astronomy for Dummies.

Meteoroidy wnikają w atmosferę ziemską z dużą prędkością, nieustannie zderzając się z atomami i cząsteczkami na swojej drodze i oddając część swojej energii kinetycznej. Inna część powoduje ogrzewanie tego samego meteoroidu.

Na wysokości około 100 km jonizacja atmosfery pozostawia krótki ślad świetlny, który rozpoznajemy jako „spadającą gwiazdę” lub „meteor”. Ogrzewanie prawie zawsze prowadzi do całkowitego odparowania z ciała, ale jeśli ciało jest bardzo masywne, jeden lub więcej fragmentów - bolidów lub ognistych kul - uderzy w ziemię.

Szczątki komety są źródłem prawie wszystkich znanych rojów meteorytów. Wyjątkiem są Geminidy, deszcz pozostawiony przez fragmentację asteroidy 3200 Phaeton.

Główne roje meteorów i ich charakterystyka

Spadające gwiazdy można zobaczyć sporadycznie każdej nocy, ponieważ przestrzeń, przez którą przechodzi orbita Ziemi, jest pełna cząstek, w taki sposób, że trajektoria może być praktycznie dowolna.

Najbardziej uderzające deszcze meteorów mają miejsce w okresach roku, kiedy Ziemia przechodzi przez orbity pękniętych komet, obserwując, że duża ich liczba podąża po trajektorii, która zbiega się w określonym punkcie na niebie: promienistym. To efekt perspektywy.

Oprócz promieniowania, deszcze meteorów charakteryzują się godzinową obserwowalną szybkością meteorów lub godzinową szybkością zenitu (THZ), która może się zmieniać w zależności od położenia geograficznego obserwatora i innych czynników, takich jak oświetlenie otoczenia. W Internecie są programy do obliczania jego wartości.

Wreszcie istnieje rozkład wielkości obserwowanych w opadach, zwany wskaźnikiem populacji.

Wśród deszczów o dobrze ugruntowanej trajektorii są Perseidy, nazwane tak, ponieważ ich promienistość znajduje się w gwiazdozbiorze Perseusza, widocznym na początku sierpnia.

Innym bardzo atrakcyjnym deszczem są Leonidy, które można obserwować w listopadzie, a swój blask ma w Lwie. W sumie istnieje około 50 rojów nazwanych od konstelacji, w której znajduje się promienista lub najjaśniejsza i najbliższa gwiazda.

Największe deszcze to te, w których liczba meteorów na godzinę jest wysoka i które rok po roku orają nocne niebo, pojawiając się regularnie od setek lat.

Poniżej znajduje się lista z szacowaną datą premiery, a później przewodnik, jak lepiej z nich korzystać.

Główne roje meteorów i kiedy obserwować

Duże deszcze trwają kilka dni lub tygodni, w miarę postępu Ziemi, podczas gdy maksymalna liczba meteorytów na godzinę występuje w określonym dniu lub maksymalnie dwóch.

Chociaż jest to arbitralny limit, uważa się go za duży deszcz, gdy liczba jest większa niż 10 meteorów / godzinę.

Są deszcze, które zawsze mają tę samą intensywność, i inne, które od czasu do czasu stają się bardziej intensywne, takie jak Leonidy co 33 lata, osiągając nawet kategorię burz gwiezdnych, gdy tempo wynosi 1000 lub więcej meteorów na godzinę .

Większość rojów meteorytów jest doceniana z obu półkul, chociaż w zależności od promienistości są takie, które są lepiej widoczne z jednej lub drugiej.

Deszcz gwiazd o lepszej widoczności z półkuli borealnej

-Perseidy (konstelacja Perseusza, od 16 lipca do 24 sierpnia, maksymalnie od 11 do 13 sierpnia, od 50 do 100 meteorów / godzinę, zapoczątkowana przez kometę Swift-Tuttle).

-Leonidy (konstelacja Lwa, od 15 do 21 listopada, maksymalnie 17-18 listopada, jej początek to kometa Tempel-Tuttle, zmienna liczba meteorów na godzinę, generalnie między 10 a 15. W 1833, 1866 i 1966 r. maksymalnie tysiące meteorów na minutę).

-Quadrantids (konstelacja Boyero, od końca grudnia do pierwszego tygodnia stycznia, maksymalnie 3-4 stycznia, ponad 100 meteorów na godzinę, pochodzenie niepewne)

-Lyrids (konstelacja Lyra , umiarkowany deszcz widoczny od 16 do 25 kwietnia, z prędkością 10-20 meteorów / godzinę, którego początek pochodzi z Komety 1861 I Thatcher).

-Orionidy (konstelacja Oriona, w październiku, maksimum występuje około 21 października, między 10-20 meteorami / godzinę, opuszczone przez kometę Halleya).

-Geminidy (konstelacja Gemini, maksimum to od 13 do 14 grudnia, 100-120 meteorów / godzinę, stworzone przez asteroidę 3200 Faeton).

-Dracónids (konstelacja Smoka, maksimum doświadczają między 8-9 października, ponad 10 meteorów na godzinę, kometa pochodzenia to Giacobinie-Zinner).

-Taurydy (konstelacja Byka, maksimum spodziewane jest około 11 listopada dla południowych Taurydów, pochodzących z komety Encke i od 13 do 14 listopada dla północnych Taurydów).

Rysunek 3. Perseidy. Źródło: Pixabay.

Roje meteorów z lepszą widocznością z półkuli południowej

Niektóre deszcze, takie jak Perseidy i Orionidy, można zobaczyć na południowym niebie, chociaż nieco niżej na horyzoncie, co wymaga odosobnionych miejsc z czystym niebem.

Następujące deszcze można podziwiać wysoko na niebie półkuli południowej, szczególnie w miesiącach zimowych lipca, sierpnia i września:

- Eta Aquarids (konstelacja Wodnika, widoczna od kwietnia do maja, maksymalnie 5-6 maja, z ponad 20 meteorami na godzinę, związana z Kometą Halleya).

- Delta Aquarids (konstelacja Wodnika, od początku lipca do końca sierpnia, maksymalnie około 29-30 lipca, ponad 10 meteorów / godzinę, związana z kometą 96p Machholz 1).

- Alpha Capricornids (konstelacja Koziorożca, ich maksimum między 27-28 lipca, niepewnego pochodzenia)

Jak prawidłowo obserwować deszcze meteorytów

Obserwowanie rojów meteorytów to prosty i bardzo przyjemny sposób prowadzenia obserwacji astronomicznych, kierując się poniższymi wskazówkami:

- Staraj się obserwować czyste niebo, z dala od drzew i wysokich budynków.

- Niebo powinno być ciemne, najlepiej z Księżycem poniżej horyzontu. Jeśli jest noc pełni księżyca, lepiej poczekać, aż spadnie, lub spróbować obserwować deszcz, zanim pojawi się księżyc.

- Znajdź miejsca o najmniejszym zanieczyszczeniu światłem.

- Po północy widać więcej gwiazd, dzięki temu, że rotacja Ziemi przechyla nas w ich stronę, zamiast czekać, aż nadejdą do nas od tyłu. Najlepsze są dwie lub trzy godziny przed wschodem słońca.

- Promiennik musi znajdować się na odpowiedniej wysokości nad horyzontem. Poniższa sekcja szczegółowo opisuje, jak określić ten punkt.

- Najlepsze pole widzenia uzyskuje się leżąc na rozkładanym krześle, hamaku lub na matach i kocach na podłodze. Poczekaj chwilę, aż Twoje oczy dobrze przystosują się do ciemności.

- Przynieś płaszcze, poduszki, jedzenie, napoje, środek odstraszający owady i smartfon z aplikacjami do map nieba. Są doskonałe i darmowe.

- Lornetki czy teleskopy nie są potrzebne, ponieważ ograniczają pole widzenia. Najlepiej jest chodzić po całym niebie.

- Obserwując spadającą gwiazdę, spróbuj prześledzić jej drogę, aby zlokalizować promienistą i zidentyfikować konstelację.

Lokalizowanie promienia obiektu na niebie

Roje meteorów wydają się pochodzić z określonego obszaru nieba dzięki efektowi perspektywy. Meteory docierają do atmosfery wzdłuż równoległych linii, które wydają się zbiegać na niewielkim obszarze. Aby go zlokalizować, potrzebne są dwie współrzędne:

- Rektascensja (współrzędna α): kąt mierzony od punktu Barana w godzinach, minutach i sekundach na wschód, wzdłuż równika niebieskiego. Na rysunku 4 odpowiadający mu łuk to pomarańczowy odcinek na równiku niebieskim.

- Deklinacja: kąt pionowy między środkiem obserwowanego obiektu a równikiem niebieskim, na rysunku 4 kąt ten odpowiada pionowemu łukowi zaznaczonemu na pomarańczowo.

Rysunek 4. Rektascensja i deklinacja punktu na sferze niebieskiej. Źródło: Wikimedia Commons.

Dodatnie kąty deklinacji wskazują obiekty powyżej równika niebieskiego, podczas gdy kąty ujemne wskazują obiekty poniżej.

Na przykład południowy biegun niebieski ma deklinację -90 °, punkty na równiku niebieskim są na 0 °, a Polaris - gwiazda biegunowa - ma deklinację + 90 °.

Słownik terminów

W tekstach astronomicznych używa się słów, które chociaż są powszechnie używane w kontekście roju meteorytów, mają nieco inne znaczenie. Tak jest w przypadku terminów „meteoryt”, „meteor” i „meteoroid”:

Meteoryt

Pozostałość komety lub asteroidy krążącej wokół Słońca i wielkości od 100 mikrometrów do kilkudziesięciu metrów.

Meteor

Jest to meteoroid, który wszedł do atmosfery i właśnie tam rozpadł się w wyniku tarcia, ale wcześniej utworzył świetlny ślad typowy dla spadających gwiazd.

Meteoryt

Jest to meteoroid, który nie rozpadł się całkowicie podczas przechodzenia przez atmosferę, tak że jeden lub więcej fragmentów zdążyło wylądować. Mogą powodować zniszczenia, takie jak rosyjskie miasto Czelabińsk (południowy Ural) w 2013 r. Czy Tunguska (Syberia) na początku XX wieku.

Samochód wyścigowy

Znane jako kule ognia, których wielkość jest porównywalna lub mniejsza niż planeta Wenus, są duże i spadając, wytwarzają hałas podobny do wybuchu armaty lub syknięcia.

Latawiec

Konglomerat skał, lodu i pyłu na prawie zawsze eliptycznej orbicie wokół Słońca. Są częścią Układu Słonecznego, żyjąc na obrzeżach, w pasie Kuipera i chmurze Oorta.

Asteroida

Skalisty obiekt mniejszy niż planeta i większy niż meteoroid, z dobrze ugruntowaną orbitą. Ostatnio zarówno komety, jak i asteroidy zostały zaklasyfikowane do tej samej grupy, czyli „pomniejszych ciał w Układzie Słonecznym”.

Bibliografia

1. Amerykańskie Towarzystwo Meteorów. Duże roje meteorów. Odzyskane z: amsmeteors.org
2. Instituto de Astrofísica de Canarias. Przewodnik po obserwacji Perseidów 2019. Źródło: iac.es.
3. Maran, S. Astronomy for Dummies. Książki L. facet. Cztery.
4. Oster, L. 1984. Współczesna astronomia. Od redakcji Reverté. 107-111 ..
5. Pasachoff, J. 1992. Gwiazdy i planety. Przewodnicy polowi Petersona. 413-418.
6. Sky & Telescope. Najlepszy rój meteorów w 2019 roku. Źródło: skyandtelescope.com
7. Turystyka astronomiczna. Deszcz meteorytów. Odzyskany z: turismoastronomico.cl
8. Wikipedia. Rektascensja. Odzyskane z: es.wikipedia.org
9. Wikipedia. Upadek. Odzyskane z: es.wikipedia.org