NIEWOLNICTWO W MEKSYKU: POCHODZENIE NIEWOLNIKÓW, ABOLICJA - SŁOWNICTWO KULTUROWE - 2025

Niewolnictwo w Meksyku był ustrój społeczny, który rozpoczął się z hiszpańskiej kolonizacji i oficjalnie zakończył się w dniu 6 grudnia 1810 roku, jak w pozostałej części Ameryki, niewolnictwo w Meksyku polegała na wykorzystaniu ludzi afrykańskich w trudach przymusowych, które zostały sprzedane jako towary i pochodziły głównie z Afryki Subsaharyjskiej.

Prawie 200 000 niewolników przybyło na terytorium Meksyku, dawniej znanej jako Nowa Hiszpania, w XVI i XVII wieku. Ci niewolnicy byli rozproszeni po całym kraju i byli zatrudniani zarówno do ciężkiej pracy, jak i do niewoli.

El Costeño, José Agustín Arrieta

Po ruchach niepodległościowych przeprowadzonych w Meksyku jednym ze statutów emancypacyjnych było zniesienie niewolnictwa, które zostało przyznane w 1810 r. Jednak całkowite wykorzenienie tej praktyki zajęło niewiele ponad sto lat.

Skąd się wzięli niewolnicy?

Pierwsi niewolnicy: ich udział w upadku imperium Azteków

Pierwsza znana wzmianka o Afrykańczykach na terytorium Meksyku pochodzi z wypraw Hernána Cortésa. Hiszpańskim marynarzom towarzyszyli niewolnicy, którzy przybyli z Portugalii i Hiszpanii.

Szacuje się, że co najmniej 6 niewolników opuściło ekspedycję Cortésa i odegrało ważną rolę w zdobyciu Tenochtitlán, wielkiego miasta Azteków.

Uważa się, że jeden z nich, chory na ospę, był przyczyną wielkiej epidemii, która zniszczyła tysiące rdzennych mieszkańców Mezoameryki.

Kraje pochodzenia

Po zainstalowaniu Nowej Hiszpanii rozpoczął się handel niewolnikami. Na terytorium dzisiejszego Meksyku przybyły grupy ze wschodniego Sudanu i ludność Bantu (rozproszona po całej Afryce Środkowej).

Angola, Gwinea i Republika Zielonego Przylądka były głównymi miejscami pochodzenia niewolników; później przybyły także statki z niewolnikami z Wysp Kanaryjskich. Szacuje się, że w sumie 200 000 niewolników postawiło stopę na terytorium Nowej Hiszpanii podczas kolonii.

Sprzedaż i kryteria wyboru

Jako dobra wymienne, niewolników podzielono na kategorie według ich wartości i siły. Na przykład mężczyźni byli silniejsi i bardziej odporni, kobiety częściej chorowały.

Z tego powodu dwie trzecie niewolników stanowili mężczyźni; resztę uznano za kobiety niezbędne do prokreacji.

Ponieważ przybyli z różnych części kontynentu afrykańskiego, dawniej istniała wyraźna różnica między grupami etnicznymi niewolników. Określenia „retinto” zostały stworzone dla osób o ciemniejszej karnacji, a „amulowane” to te o odcieniu bliższym żółtemu.

Niewolnicza praca

Zapotrzebowanie na afrykańską siłę roboczą w Nowej Hiszpanii wzrosło z powodu spadku liczby ludności tubylczej. Ci, którzy nie umarli z powodu chorób przyniesionych przez Hiszpanów, nie mogli znieść żmudnych dni ciężkiej pracy narzuconych przez kolonizatorów.

Gospodarka Nowej Hiszpanii nie była całkowicie oparta na niewolnictwie (tak jak w Stanach Zjednoczonych), ale odniosła z tego znaczne korzyści. Niewolnicy pracowali głównie na plantacjach trzciny cukrowej, na farmie bydła iw górnictwie; inni byli częścią służby domowej.

Sytuacja rdzennych mieszkańców

Na początku XVI wieku w Nowej Hiszpanii wielu rdzennych mieszkańców żyło w niewoli. W 1517 roku król Hiszpanii Karol V zezwolił swoim koloniom na zakup niewolników i wraz z tym rozpoczęła się wymiana handlowa Afrykanów.

Jednak bracia dominikanie i inni członkowie Kościoła katolickiego potępili złe traktowanie rdzennych mieszkańców obu Ameryk.

W 1639 roku papież Urban VIII zakazał niewolnictwa w koloniach Hiszpanii i Portugalii; Hiszpański król Filip IV był posłuszny rozkazom Kościoła i nakazał wyzwolenie tubylców, ale nie Afrykanów.

Niewolnicza pozycja w kastach Nowej Hiszpanii

W okresie wicekrólestwa trzema głównymi grupami etnicznymi były „białe”, „indyjskie” i „czarne”. Z nich powstał wyczerpujący system podziału społecznego, zwany „systemem kastowym”.

Czarny i indyjski, wilk. Malarstwo kastowe.

Na przykład w tym systemie połączenie hiszpańskiego (białego) z indyjskim dało mestizo. W przeciwieństwie do innych modeli niewolnictwa w Ameryce, w których wykluczono Afrykanów, w Nowej Hiszpanii byli oni częścią mieszanki etnicznej.

Mieszankę hiszpańskiego i czarnego nazwano „mulato”; mulat z hiszpańskim „morisco”; od mauretańskiego na hiszpański, „chiński”. Podział trwa co najmniej 16 kolejnych kombinacji. Związek ten pozwolił nieco zmniejszyć uprzedzenia społeczno-rasowe; nie wyeliminowało to jednak sytuacji niewolników.

Zniesienie niewolnictwa

Przez cały okres kolonialny prowadzono bunty niewolników w poszukiwaniu emancypacji. W stanie Veracruz uciekinierzy byli prowadzeni przez Gaspara Yanga i założyli własne autonomiczne wspólnoty zwane „palenques”. Afrykanów, którzy uciekli z ich niewolniczej pracy, nazywano „maroonami”.

W 1810 r., Podczas walki o niepodległość Meksyku, wyzwoliciel Miguel Hidalgo umieścił zniesienie niewolnictwa w statucie ruchu niepodległościowego.

Jednak po walkach trudno było skłonić właścicieli ziemskich do uwolnienia swoich niewolników, którzy byli wówczas własnością prywatną.

W 1829 r., Podczas krótkiej kadencji Vicente Guerrero (pierwszego prezydenta Ameryki, będącego potomkiem Afro), podjęto wysiłki, aby wynagrodzić dużą liczbę właścicieli niewolników.

Całkowite zniesienie i zakaz pracy przymusowej w Meksyku nie były absolutne aż do ponownego wydania meksykańskiej konstytucji w 1917 roku.

Afro-Meksykanie

Dziś potomkowie niewolników w Meksyku nazywani są Afro-Meksykanami. Ta kategoria obejmuje również potomków Afrykanów, którzy niedawno wyemigrowali do kraju.

Jednak w przeciwieństwie do innych krajów o wpływach afrykańskich, Afro-Meksykanie nie stanowią znaczącej części populacji.

Ich kultury i tradycje zostały przyćmione, ponieważ Meksyk uważa się za kraj metysów i koncentruje się na relacjach tubylczych i hiszpańskich.

Do tego dochodzi fakt, że w czasie kolonii niewolnicy uczestniczyli w procesie krzyżowania ras, a ich cechy fizyczne nie były utrzymywane w czasie.

W Meksyku populacje o największej koncentracji Afro-Meksykanów znajdują się w stanach Guerrero, Oaxaca i Veracruz.

Bibliografia

1. Brooks, D. (2017) Criollos, mestizos, mulatos or saltapatrás: jak podział kast powstał podczas panowania hiszpańskiego w Ameryce. BBC World. Odzyskany z bbc.com
2. Lenchek, S. (2008) Niewolnictwo w Meksyku: Historia Meksyku. Mexconnect. Odzyskany z mexconnect.com
3. Olveda, J. (2013) The abolition of slavery in Mexico (1810-1913). Znaki historyczne; 15-29. Odzyskany z Scielo.org
4. Palmer, C. (sf) Africa's Legacy w Meksyku. Migracje w historii. Odzyskany z Smithsonianeducation.org
5. Porras, A. (2015) Czarny prezydent Meksyku zniósł niewolnictwo przed wojną secesyjną. Hispanic Link. Odzyskany z Newstaco.com
6. Richmond, D. (2004) The Legacy of African Slavery in Colonial Mexico (1519-1810). Biblioteka Wiley Online. Odzyskany z onlinelibrary.wiley.com