TERAPIE PSYCHOLOGICZNE: RODZAJE I ICH CECHY - PSYCHOLOGIA - 2025

Terapia psychologiczna jest procedurą, w której psycholog współpracuje z pacjentem do rozwiązywania różnych problemów związanych z zachowaniem, relacje osobiste, pracę, między innymi.

Najczęściej stosowane rodzaje terapii psychologicznych dla dzieci, młodzieży i dorosłych to terapia psychoanalityczna, terapia psychodynamiczna, terapia poznawczo-behawioralna, terapia behawioralna, terapia poznawcza, terapia humanistyczna, terapia gestalt, terapia neuropsychologiczna, terapia systemowa i coaching.

Przede wszystkim należy wziąć pod uwagę, że istnieją różne rodzaje terapii i nie wszyscy psychologowie wykonują ten sam rodzaj pracy. Ta pierwsza ocena jest ważna, ponieważ każdy rodzaj terapii ma określone cechy i jest bardziej przydatny w przypadku szeregu problemów.

Każda osoba, która zamierza udać się do psychologa, powinna wcześniej udokumentować rodzaje istniejących terapii i te, które najlepiej odpowiadają jej problemowi. Należy pamiętać, że zajęcia terapeutyczne nie są konstruowane w oparciu o problemy psychologiczne, które dotyczą, czy zaburzenia, które zamierzają leczyć, ale raczej odpowiadają różnym szkołom i paradygmatom psychologii.

Rodzaje terapii psychologicznych i sposób ich działania

1- Terapia psychoanalityczna

Terapia ta zakłada narodziny psychologii jako dyscypliny i ma swoje korzenie od bardziej niż słynnego terapeuty Zygmunta Freuda, ojca psychoanalizy.

Teoria Freuda wyjaśnia zachowanie ludzi i opiera się na analizie nieświadomych konfliktów, które mają swój początek głównie w dzieciństwie.

W rzeczywistości, aby zrozumieć i zinterpretować zaburzenia psychiczne, Freud położył szczególny nacisk na instynktowne popędy, które są tłumione przez świadomość i pozostają w nieświadomości.

Uwzględniając te przesłanki psychoanalizy, terapeuta-psychoanalityk jest odpowiedzialny za wydobywanie nieświadomych konfliktów poprzez interpretację snów, nieudanych czynów i swobodnych skojarzeń.

Spośród nich najczęściej używaną obecnie jest technika swobodnego skojarzenia, która ma na celu umożliwienie pacjentowi wyrażenia wszystkich swoich pomysłów, emocji, myśli i obrazów mentalnych, gdy są one prezentowane podczas sesji.

Wyrażenie to opiera się na przesłance terapeutycznej mocy emocjonalnego katharsis, to znaczy potrzeby, że ludzie muszą uwolnić nasze myśli i emocje, aby mieć dobry stan zdrowia psychicznego.

Po wyrażeniu się przez pacjenta psychoanalityk musi określić, które czynniki odzwierciedlają konflikt w nieświadomości, a które nie.

2- Terapia psychodynamiczna

Terapia psychodynamiczna podąża za linią myślenia psychoanalitycznego i bardzo często jest z nią mylona. Jednak psychoanaliza i psychoterapia psychodynamiczna to nie to samo.

Terapia psychodynamiczna pozostawia za sobą klasyczny pogląd na analityczne podejście do siebie, id i super ja. W rzeczywistości jest uważana za „modernizację psychoanalizy”, ponieważ porzuca najbardziej kontrowersyjne i ekstremistyczne aspekty tego nurtu.

Istnieją różne sposoby prowadzenia tego typu terapii, ale wszystkie mają ten sam cel: zapewnić pacjentowi stan świadomości na temat motywów i ukrytych konfliktów.

3- Terapia poznawczo-behawioralna

Terapia poznawczo-behawioralna zakłada całkowite zdystansowanie się od dwóch terapii, które omówiliśmy wcześniej. W rzeczywistości zarówno konceptualizacja funkcjonowania ludzkiej psychiki, jak i praktyka kliniczna są od siebie dalekie.

Zgodnie z terapią poznawczo-behawioralną (CBT) rozumie się, że myśli, przekonania i postawy wpływają na uczucia i emocje, a także na zachowanie. W rzeczywistości uważa się, że funkcjonowanie przypada na te trzy główne obszary, które wzajemnie się sprzężą.

W ten sposób emocja intensyfikuje pewien rodzaj myśli, która motywuje określone zachowanie, które z kolei może zintensyfikować początkową emocję lub konkretną myśl.

Zatem w tym założeniu operacyjnym CBT jest terapią, która próbuje nauczyć pacjenta szeregu umiejętności, aby lepiej radzić sobie z różnymi problemami.

W rzeczywistości fundamentalną kwestią, aby to leczenie było skuteczne, jest uświadomienie pacjentowi jego działania i umiejętność zastosowania strategii zaproponowanych przez psychologa w celu poprawy stanu psychicznego.

Ponadto CBT działa zarówno na wzorcach myślowych, ich identyfikowaniu, analizowaniu i dostosowywaniu, jak i na wzorcach zachowań, stosując techniki, które mogą modyfikować zachowanie i mieć korzystne skutki.

CBT jest terapią par excellence fobii i innych zaburzeń lękowych, chociaż obecnie jest stosowana w leczeniu każdego rodzaju zaburzeń psychicznych.

4- Terapia behawioralna

Terapie behawioralne to odmiana terapii poznawczo-behawioralnej, która charakteryzuje się, jak sama nazwa wskazuje, skupieniem się wyłącznie na komponencie behawioralnym.

Podczas gdy terapia poznawczo-behawioralna obejmuje myślenie, emocje i zachowania, terapie behawioralne przyjmują bardziej ekstremalny pogląd i koncentrują się tylko na zachowaniu.

Zgodnie z tym podejściem głównym elementem traktowanym jest zachowanie, które polega na tym, że jeśli zostanie zmodyfikowane, pozostałe zmienne (emocje i myśli) również ulegną zmianie.

Sesje terapeutyczne tego typu terapii koncentrują się wyłącznie na technikach, które mają na celu modulowanie zachowania, mające na celu poprawę dobrostanu psychicznego ludzi.

Chociaż naukowo udowodniono, że w większości przypadków wygodnie jest towarzyszyć tym technikom w leczeniu poznawczym (jak w terapii poznawczo-behawioralnej), terapia behawioralna jest przydatna w różnych przypadkach.

Szczególnie w przypadku osób, u których bardzo trudno jest uwzględnić racjonalne myśli, jak w schizofrenii, zespołach otępiennych lub bardzo ciężkich depresjach, włączenie interwencji behawioralnych może być najlepszą opcją leczenia.

5- Terapia poznawcza

Terapia poznawcza skupia się wyłącznie na rekonstrukcji myśli osoby, której celem jest wyeliminowanie tych, które powodują dyskomfort i wytworzenie korzystnych dla stanu psychicznego poznania.

W ramach tego typu terapii pojawia się wiele technik, takich jak rekonstrukcja poznawcza, dialog sokratejski czy model ABC.

Wszystkie one charakteryzują się tym, że terapeuta poprzez wyczerpującą analizę myśli pacjenta stara się skorygować pojawiające się irracjonalne poznanie.

Nie oznacza to, że psycholog mówi pacjentowi, co ma myśleć, a co nie, ale raczej, że konceptualizuje i analizuje wspólnie, jak należy widzieć i jakie myśli przyjąć.

Terapia ta jest szeroko stosowana w leczeniu depresji (z wyjątkiem bardzo ciężkich faz), zaburzeń adaptacyjnych i niektórych zaburzeń lękowych, zwłaszcza zespołu lęku uogólnionego.

6- Terapia humanistyczna

Psychologia humanistyczna jest uważana za trzecią falę psychologii, która rozważa zarówno perspektywy poznawczo-behawioralne, jak i perspektywy psychoanalityczne. Narodził się z rąk Abrahama Maslowa i Carla Rogersa w połowie XX wieku i jest pod silnym wpływem fenomenologii i egzystencjalizmu.

W terapiach humanistycznych broni się, że jednostka jest istotą świadomą, intencjonalną, w ciągłym rozwoju, której reprezentacje umysłowe i stany subiektywne są ważnym źródłem wiedzy o sobie.

Pacjent jest postrzegany jako główny aktor zarówno w jego poszukiwaniach egzystencjalnych, jak iw rozwiązywaniu ewentualnych problemów, z którymi może się spotkać. W ten sposób terapeuta humanistyczny odgrywa drugorzędną rolę jako moderator procesu, pozwalając podmiotowi samodzielnie znaleźć odpowiedzi, których szuka.

Psychoterapeuta dąży do samorealizacji człowieka, dlatego towarzyszy pacjentowi i prowadzi go, ale wszystkie decyzje zawsze będzie podejmował pacjent.

7- Terapia Gestalt

Terapia Gestalt to szczególny rodzaj terapii humanistycznej opracowany przez Fritza Perlsa, Laurę Perls i Paula Goodmana w połowie ubiegłego wieku.

Z tej pozycji rozumie się, że umysł jest samoregulującą i holistyczną jednostką i opiera się na podstawowej zasadzie psychologii Gestalt, że całość jest czymś więcej niż sumą części.

Oznacza to, że gestalt pojmuje człowieka jako całość, integrując jego różne aspekty, takie jak cele, potrzeby, możliwości czy konkretne problemy.

Dlatego w tego typu terapii wykorzystuje się techniki empiryczne i twórcze, aby poprawić samoświadomość pacjenta, jego wolność i samokierowanie. Terapeuta nigdy nie mówi pacjentowi, co ma robić, ale wykorzystuje edukacyjną zdolność dialogu.

Terapie Gestalt przywiązują dużą wagę do chwili obecnej i samoświadomości przeżyć emocjonalnych i cielesnych, postrzegając jednostkę z perspektywy integracyjnej.

Z tego powodu dla wielu osób gestalt nie jest prostą terapią psychologiczną, ale raczej autentyczną filozofią życia, która pozytywnie wpływa na sposób postrzegania przez jednostkę relacji ze światem.

8- Terapia systemowa

Terapia systemowa nabiera także integracyjnego spojrzenia na życie ludzi. Zatem głównym elementem, który monopolizuje wiele uwagi w psychoterapii, jest zestaw relacji, które wyłaniają się z życia jednostki.

Zgodnie z tą wizją zarówno to, czym jesteśmy, jak i to, co budujemy, wywodzi się z interakcji, jakie wykonujemy z różnymi bodźcami ze świata zewnętrznego, niezależnie od tego, czy są to ludzie, grupy jednostek, majątki, działania itp.

Zaletą tej psychoterapii jest to, że skupiając się bezpośrednio na relacjach danej osoby, uzyskuje podejście do rozwiązywania problemów, które może być bardzo praktyczne.

Jest to terapia, która jest obecnie szeroko stosowana i daje bardzo pozytywne rezultaty w rozwiązywaniu problemów rodzinnych i konfliktów małżeńskich, poprzez dobrze znane terapie grupowe.

Terapia systemowa koncentruje się na identyfikacji dysfunkcyjnych wzorców w zachowaniu grupy (lub pary), dlatego stara się globalnie zrównoważyć systemy relacji i pomija problemy, które pojawiają się tylko na poziomie indywidualnym.

9- Terapia neuropsychologiczna

Terapia neuropsychologiczna i neurorehabilitacyjna jest odpowiedzialna za wykonywanie interwencji u osób w każdym wieku, u których występuje uraz mózgu lub dysfunkcja układu nerwowego.

Choroby takie jak choroba Alzheimera lub Parkinsona lub inne zespoły otępienne, zaburzenia amnezyjne, urazy głowy, urazy mózgu i inne patologie mogą osłabiać nasze zdolności poznawcze.

W ten sposób terapia neuropsychologiczna odbiega nieco od dotychczas omawianych terapii i koncentruje się na rehabilitacji zdolności poznawczych poprzez wykonywanie różnych czynności i dostosowywanie określonych zabiegów.

10- Coaching

Wreszcie coaching to kolejna z funkcji pełnionych przez psychologów, choć sama w sobie nie konfiguruje psychoterapii. W rzeczywistości w dzisiejszych czasach coraz więcej specjalistów (nie tylko psychologów) przyłącza się do przeprowadzania tego typu interwencji.

Należy pamiętać, że w odróżnieniu od wyżej wymienionych coaching jest techniką, która ma na celu rozwój osobisty, ale nie jest psychoterapią.

Dlatego pomimo tego, że tego typu interwencje mogą być przydatne w wielu przypadkach, nie zaleca się ich przeprowadzania w przypadku poważnych zaburzeń psychicznych, zwłaszcza jeśli prowadzący leczenie nie jest psychologiem.

11- Terapia jungowska

Carl Jung

Znana również jako analiza Junga na cześć jej twórcy, znanego lekarza i psychologa Carla Junga (1875-1961). Jest szeroko stosowany w zaburzeniach, takich jak depresja lub lęk i nałogi.

Jung twierdzi, że równowaga emocjonalna nigdy nie zostanie osiągnięta, jeśli nie zagłębimy się w nieświadomość poprzez archetypy, sny lub przejawy artystyczne. Celem jest znalezienie tych ukrytych informacji, które destabilizują emocjonalne samopoczucie pacjenta.

Aby to zrobić, terapeuta musi zdobyć zaufanie pacjenta i wypowiedzieć się swobodnie, bez presji i bez obawy o zajrzenie do środka. Byłaby to gra między świadomym i nieświadomym, dopóki nie znajdziemy tego, co traumatyzuje umysł.

Podczas terapii analizowane są sny, tworzone są czynności, w których pacjent wypowiada się i tworzone są skojarzenia obrazów lub słów.

12- Muzykoterapia

Terapia ta polega na wykorzystaniu muzyki w celu poprawy samopoczucia psychicznego pacjenta. Często wykorzystywana jest w celu podniesienia samooceny, jako wsparcie dla osób z trudnościami w nauce, rehabilitacja alkoholików czy narkomanów, a także jako bodziec dla osób z chorobami terminalnymi.

Wynika to z udowodnionej zdolności muzyki do pracy nad zmysłowymi, motorycznymi, emocjonalnymi lub poznawczymi aspektami ludzi. Ma wysoki stopień akceptacji, ponieważ jest to przyjemna i nieinwazyjna technika.

13- Krótka terapia skoncentrowana na rozwiązaniach

Należący do terapii systemowej, TBCS jest zasobem opartym na szybkim i skutecznym znalezieniu rozwiązania konkretnego problemu dysfunkcyjnego. Znajduje zastosowanie przede wszystkim w problemach w związkach, problemach rodzinnych, braku poczucia własnej wartości lub w niektórych przypadkach przy problemach seksualnych.

Procedura polega na zadaniu pacjentowi pytań, tak aby mogli oni zastanowić się i wzmocnić swoje mocne strony w celu poprawy swojej sytuacji.

O ile sam pacjent nie uzna za stosowne, nie trzeba zagłębiać się w przeszłość.

Istnieje wiele firm czy ośrodków edukacyjnych, które korzystają z tego typu terapii w celu poprawy samopoczucia swoich pracowników, studentów i innych osób związanych z placówką.

14- Psychologia transpersonalna

Terapia ta koncentruje się na „poza”, rozumianym jako troska jednostki o świadomość, duszę lub duchowość, czyli koncepcje stworzone z ludzkiej wyobraźni i mające niewielkie podstawy naukowe.

Pacjent, który szuka tego rodzaju pomocy, jest taki, że musi się rozwijać, znaleźć duchowy spokój, nadać sens swojemu życiu lub być w stanie znaleźć wyjaśnienie swoich mistycznych doświadczeń.

W takim przypadku terapeuta musi okazać empatię, być otwarty na zrozumienie psychologii swojego pacjenta i poszukiwać praktycznego podejścia do rozwiązania jego problemów. Można to wesprzeć rekomendując pacjentowi takie terapie jak joga, medytacja czy kreatywne pisanie.

15- Terapia skoncentrowana na kliencie

Opracowany przez Carla Rogersa, jest częścią terapii humanistycznych. Z tego powodu pacjent jest tym, który będzie wiedział, rozwijał się i samorealizował podczas całego procesu. Terapeuta musi jedynie poprowadzić drogę przez empatię, zrozumienie i akceptację.

Celem jest, aby pacjent wiedział, jak zinterpretować swój własny komunikat i odkryć własne mocne strony, o których nie wiedział, że mają lub których nie był w stanie wykorzystać.

Bibliografia

1. Araújo, UF i Sastre, G. (Coords.) (2008) Nauka oparta na problemach. Nowe spojrzenie na nauczanie na uczelni. Barcelona: Od redakcji Gedisa.
2. Castro, A. (2004) Kompetencje zawodowe psychologa a potrzeby profili zawodowych w różnych środowiskach pracy. Interdyscyplinarny, rok / t. 21, num. 002, s. 117-152.
3. Official College of Psychologists of Spain (1998) Profile zawodowe psychologa. Madryt: Oficjalna hiszpańska szkoła psychologów.
4. Mendoza, A. (2005) Studium przypadku: podejście poznawcze. Meksyk: Trillas.
5. Orts, M. (2011) L'aprenentatge basat en problemes (ABP). Od teorii do praktyki: doświadczenie z grupą studentów. Barcelona: Od redakcji GRAÓ.