TLENOTERAPIA: TECHNIKA, PROCEDURA, RODZAJE, URZĄDZENIA - MEDYCYNA - 2025

Terapia tlenowa jest podawanie tlenu (02) dla pacjentów w celach terapeutycznych, w celu utrzymania właściwego poziomu tlenu na tym poziomie tkankowym. Można go podawać we wszystkich przypadkach, w których pacjent nie jest w stanie samodzielnie utrzymać odpowiedniego wysycenia O2.

Tlenoterapię można stosować w przypadku niewydolności oddechowej, podczas zabiegów chirurgicznych, podczas których pacjent nie jest w stanie samodzielnie oddychać, lub w przypadku ciężkich urazów lub zatruć, aby zapewnić maksymalne dostarczenie tlenu do tkanek.

Źródło: pixabay.com

Tlenoterapia jest zabiegiem medycznym i jako taka musi być prowadzona przez wykwalifikowany personel. Tlen używany w tym zabiegu jest uważany za lek, więc podlega surowym przepisom.

W tym sensie istnieją różne techniki, materiały i procedury, które powinni znać pracownicy służby zdrowia odpowiedzialni za podawanie tego środka terapeutycznego.

Konieczne jest również szczegółowe poznanie fizjologicznych zasad wspomagających terapeutyczne podawanie tlenu, ponieważ w przeciwnym razie niemożliwe jest wykonanie niezbędnych obliczeń w celu zagwarantowania odpowiedniego zaopatrzenia w ten gaz.

Ważne pojęcia

Natchniona frakcja tlenu

Pierwszą koncepcją, którą należy się zająć w dziedzinie tlenoterapii, jest wdychana frakcja tlenu, ponieważ parametr ten jest modyfikowany przez podanie O2 dowolną z dostępnych metod.

Przez wdychaną frakcję tlenu (Fi02) rozumie się ilość O2, która dostaje się do dróg oddechowych przy każdym wdechu.

W normalnych warunkach (oddychanie powietrzem otoczenia, na poziomie morza i przy średniej temperaturze 27 ° C) FiO2 wynosi 21%, co odpowiada ciśnieniu parcjalnemu tlenu 160 mmHg lub 96 kPa.

U zdrowych osób ciśnienie i ilość tlenu są wystarczające do osiągnięcia nasycenia O2 między 95 a 100%. To prowadzi nas do drugiego ważnego parametru: nasycenia krwi tlenem.

Nasycenie O2

Tlen krąży we krwi przyłączony do cząsteczki transportowej znanej jako hemoglobina (Hb), która stanowi ponad 50% zawartości czerwonych krwinek.

Białko to ma zdolność przyjmowania w sobie tlenu, zwiększając zdolność transportową O2 we krwi znacznie powyżej tego, co mogłoby przenosić, gdyby ten gaz tylko się w nim rozpuścił.

Na ogół krew tętnicza ma wysycenie tlenem w zakresie od 95 do 100%; to znaczy, praktycznie wszystkie cząsteczki Hb mają pełny ładunek tlenu.

W nietypowych warunkach środowiskowych lub z powodu szczególnych warunków patologicznych procent cząsteczek Hb transportujących O2 może się zmniejszyć, to znaczy, że spada nasycenie O2 we krwi.

Aby temu zapobiec (lub naprawić, jeśli już się zdarzyło), czasami potrzebny jest dodatkowy tlen.

Zmiana ciśnienia parcjalnego tlenu wraz z wysokością

Jak wspomniano powyżej, wdychane ciśnienie parcjalne tlenu jest obliczane za pomocą standardowego modelu na poziomie morza. Co się jednak dzieje, gdy zmienia się wysokość?

Otóż ​​do wysokości 10 000 metrów skład powietrza prawie się nie zmienia. Dlatego każdy litr otaczającego powietrza będzie zawierał:

- 21% tlenu.

- 78% azotu.

- 1% innych gazów (w tym CO2 jest najwięcej).

Jednak wraz ze wzrostem ciśnienia atmosferycznego rośnie też ciśnienie wdychane tlenu. Najlepiej można to zwizualizować na przykładzie.

Przykład

Na poziomie morza ciśnienie atmosferyczne wynosi 760 mmHg, a zawartość tlenu wynosi 21%; dlatego ciśnienie wdychanego tlenu wynosi 760 x 21/100 = 160 mmHg

Podczas wspinaczki na wysokość 3000 metrów nad poziomem morza ilość tlenu w powietrzu pozostaje taka sama (21%), ale teraz ciśnienie atmosferyczne spadło do około 532 mmHg.

Teraz stosując wzór: 532 x 21/100 otrzymujemy znacznie niższe ciśnienie wdychanego tlenu, około 112 mmHg.

Przy takim ciśnieniu tlenu wymiana gazowa w płucach jest mniej wydajna (o ile osoba nie jest zaaklimatyzowana), a zatem wysycenie O2 we krwi ma tendencję do pewnego spadku.

Jeśli ten spadek jest na tyle poważny, że utrudnia dostarczanie wystarczającej ilości tlenu do prawidłowego funkcjonowania tkanek, mówi się, że osoba jest niedotleniona.

Niedotlenienie

Przez niedotlenienie rozumie się zmniejszenie wysycenia O2 we krwi poniżej 90%. W przypadkach, gdy liczba ta spada poniżej 80%, określa się ją jako ciężką hipoksję.

Niedotlenienie wiąże się z istotnym ryzykiem dla pacjenta, ponieważ wraz ze spadkiem nasycenia O2 utrudnia się dopływ tlenu do tkanek. Jeśli tak się stanie, mogą przestać działać, ponieważ tlen jest niezbędny dla funkcji metabolicznych komórek.

Stąd tak ważne jest zapewnienie odpowiedniego nasycenia, które z kolei zapewnia optymalne zaopatrzenie tkanek w tlen.

Diagnoza niedotlenienia

Istnieje wiele metod diagnozowania niedotlenienia i, w przeciwieństwie do tego, co często się zdarza, objawy kliniczne są często najmniej dokładne. Dzieje się tak, ponieważ zwykle występują one tylko w przypadku ciężkiej hipoksji.

Jednak ich znajomość jest niezbędna, ponieważ dają jasny obraz powagi sytuacji, a przede wszystkim skuteczności tlenoterapii.

Klinicznie niedotlenienie charakteryzuje się:

- Tachypnea (zwiększona częstość oddechów).

- Korzystanie z dodatkowych mięśni oddechowych (objaw niespecyficzny, ponieważ może wystąpić niewydolność oddechowa bez hipoksji).

- Zmiana stanu świadomości.

- Sinica (fioletowe zabarwienie paznokci, błon śluzowych, a nawet skóry w bardzo ciężkich przypadkach).

Do dokładniejszego określenia hipoksji służą narzędzia diagnostyczne, takie jak pulsoksymetria i pomiar gazów tętniczych.

Pulsoksymetria

Pulsoksymetria umożliwia określenie nasycenia O2 we krwi za pomocą urządzenia do pomiaru absorpcji światła czerwonego i podczerwonego przez krew przechodzącą przez naczynia włosowate skóry.

Jest to nieinwazyjna procedura, która pozwala określić poziom wysycenia hemoglobiny w kilka sekund i ze znaczną precyzją. To z kolei daje personelowi medycznemu możliwość dostosowania terapii tlenowej w czasie rzeczywistym.

Gazy tętnicze

Z kolei pomiar gazów tętniczych jest procedurą bardziej inwazyjną, ponieważ próbkę krwi tętniczej pacjenta należy pobrać przez nakłucie. Będzie to analizowane na specjalnym sprzęcie, zdolnym do bardzo precyzyjnego określenia nie tylko nasycenia O2, ale także ciśnienia parcjalnego tlenu, stężenia CO2 we krwi i kilku innych parametrów użyteczności klinicznej.

Zaletą gazometrii krwi tętniczej jest duża różnorodność danych, jakie dostarcza. Jednak między momentem pobrania próbki a przekazaniem wyników występuje opóźnienie wynoszące od 5 do 10 minut.

Z tego powodu pomiar gazów tętniczych jest uzupełniony pulsoksymetrią, aby mieć globalny obraz i jednocześnie w czasie rzeczywistym stan utlenowania pacjenta.

Przyczyny niedotlenienia

Istnieje wiele przyczyn niedotlenienia i chociaż w każdym przypadku należy zastosować specjalne leczenie w celu skorygowania czynnika etiologicznego, należy zawsze podawać tlen jako wstępne wsparcie pacjenta.

Wśród najczęstszych przyczyn niedotlenienia są:

- Podróż do obszarów o wysokości powyżej 3000 m npm bez wcześniejszego okresu aklimatyzacji.

- Trudności w oddychaniu.

- Zatrucia (tlenek węgla, zatrucie cyjankami).

- Zatrucie (cyjanek).

- Zespół zaburzeń oddechowych (zapalenie płuc, przewlekłe zapalenie oskrzeli, przewlekła obturacyjna choroba oskrzeli i płuc, choroba serca itp.).

- Myasthenia gravis (z powodu porażenia mięśni oddechowych).

W każdym przypadku konieczne będzie podanie tlenu. Rodzaj procedury, przebieg i inne szczegóły będą zależeć w szczególności od każdego przypadku, a także od reakcji na wstępne leczenie.

Technika terapii tlenowej

Technika tlenoterapii będzie zależała od stanu klinicznego pacjenta, a także od jego zdolności do spontanicznej wentylacji.

W przypadkach, gdy osoba może oddychać, ale nie jest w stanie samodzielnie utrzymać nasycenia O2 powyżej 90%, technika tlenoterapii polega na wzbogaceniu wdychanego powietrza tlenem; to znaczy zwiększyć procent O2 w każdym wdechu.

Z drugiej strony w przypadkach, gdy pacjent nie jest w stanie samodzielnie oddychać, konieczne jest podłączenie go do wspomaganego systemu wentylacji ręcznego (ambu) lub mechanicznego (aparat anestezjologiczny, respirator mechaniczny).

W obu przypadkach system wentylacji jest połączony z systemem dostarczającym tlen, dzięki czemu można dokładnie obliczyć podawane FiO2.

Proces

Wstępna procedura polega na ocenie stanu klinicznego pacjenta, w tym wysycenia tlenem. Po wykonaniu tej czynności decyduje się, jaki rodzaj terapii tlenowej należy zastosować.

W przypadkach, gdy pacjent oddycha spontanicznie, można wybrać jeden z różnych dostępnych typów (wąsy nosowe, maska ​​ze zbiornikiem lub bez, systemy o wysokim przepływie). Następnie obszar jest przygotowywany, a system nakładany na pacjenta.

Gdy wymagana jest pomoc wentylacyjna, procedura zawsze rozpoczyna się od wentylacji ręcznej (ambu) przez regulowaną maskę. Po osiągnięciu 100% wysycenia O2 przeprowadza się intubację ustno-tchawiczą.

Po zabezpieczeniu dróg oddechowych można kontynuować wentylację ręczną lub podłączyć pacjenta do systemu wspomagania wentylacji.

Rodzaje

W szpitalach tlen podawany pacjentom zwykle pochodzi z butli ciśnieniowych lub gniazd ściennych podłączonych do centralnego źródła gazów medycznych.

W obu przypadkach wymagane jest urządzenie nawilżające, aby uniknąć uszkodzenia dróg oddechowych przez suchy tlen.

Gdy gaz zmiesza się z wodą w miseczce nawilżacza, jest podawany pacjentowi przez kaniulę nosową (zwaną wąsem), maskę na twarz lub maskę zbiornikową. Rodzaj urządzenia dostarczającego będzie zależał od osiągniętego FiO2.

Ogólnie rzecz biorąc, maksymalne FiO2 wynoszące 30% można osiągnąć za pomocą kaniuli nosowej. Ze swojej strony w przypadku prostej maski FiO2 sięga 50%, podczas gdy przy użyciu maski ze zbiorniczkiem można osiągnąć nawet 80% FiO2.

W przypadku urządzeń wentylacji mechanicznej dostępne są pokrętła lub przyciski konfiguracyjne umożliwiające ustawienie FiO2 bezpośrednio na wywietrzniku.

Terapia tlenowa w pediatrii

W przypadku pacjentów pediatrycznych, zwłaszcza neonatologicznych i małych dzieci, konieczne jest stosowanie specjalnych urządzeń zwanych kapturami tlenowymi.

To nic innego jak małe akrylowe pudełka, które zakrywają głowę leżącego dziecka, podczas gdy mieszanka powietrza i tlenu jest rozpylana. Ta technika jest mniej inwazyjna i umożliwia monitorowanie dziecka, co byłoby trudniejsze w przypadku maski.

Tlenoterapia hiperbaryczna

Mimo że 90% przypadków tlenoterapii jest normobarycznych (przy ciśnieniu atmosferycznym miejsca przebywania pacjenta), czasami konieczne jest zastosowanie tlenoterapii hiperbarycznej, szczególnie u nurków po dekompresji.

W takich przypadkach pacjent jest przyjmowany do komory hiperbarycznej, w której można zwiększyć ciśnienie do 2, 3 lub więcej razy ciśnienia atmosferycznego.

Kiedy pacjent znajduje się w tej komorze (często w towarzystwie pielęgniarki), O2 podaje się przez maskę lub kaniulę nosową.

W ten sposób wdychane ciśnienie O2 jest zwiększane nie tylko przez zwiększenie FiO2, ale także przez ciśnienie.

Urządzenia do terapii tlenowej

Urządzenia do terapii tlenowej są przeznaczone do użytku przez pacjentów w warunkach pozaszpitalnych. Podczas gdy większość pacjentów będzie w stanie normalnie oddychać powietrzem w pomieszczeniu po wyzdrowieniu, mała grupa będzie stale potrzebować O2.

W takich przypadkach istnieją małe butle z O2 pod ciśnieniem. Jednak ich autonomia jest ograniczona, więc urządzenia „skoncentrowany tlen” są często używane w domu, a następnie podają go pacjentowi.

Ponieważ obsługa butli z tlenem pod ciśnieniem jest skomplikowana i kosztowna w domu, ci pacjenci, którzy wymagają przewlekłej i długotrwałej terapii tlenowej, korzystają z tego sprzętu zdolnego do pobierania powietrza z otoczenia, eliminując część azotu i innych gazów, aby zapewnić „powietrze” z stężenie tlenu powyżej 21%.

W ten sposób możliwe jest zwiększenie FiO2 bez konieczności zewnętrznego dostarczania tlenu.

Opieka pielęgniarska

Opieka pielęgniarska ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego prowadzenia tlenoterapii. W tym sensie ważne jest, aby personel pielęgniarski gwarantował:

- Kaniule, maski, rurki lub inne urządzenia do podawania O2 muszą być prawidłowo umieszczone nad drogami oddechowymi pacjenta.

- Liczba litrów O2 na minutę w automacie musi być zgodna z zaleceniami lekarza.

- Nie może być załamań ani załamań w rurkach przewodzących O2.

- Szklanki nawilżające muszą zawierać niezbędną ilość wody.

- Elementy systemu dostarczania tlenu nie mogą być zanieczyszczone.

- Parametry wentylacji respiratorów (gdy są stosowane) muszą być odpowiednie do wskazań medycznych.

Ponadto należy cały czas monitorować wysycenie tlenem pacjenta, ponieważ jest to główny wskaźnik wpływu tlenoterapii na pacjenta.

Bibliografia

1. Tibbles, PM i Edelsberg, JS (1996). Terapia tlenowo-hiperbaryczna. New England Journal of Medicine, 334 (25), 1642-1648.
2. Panzik, D. i Smith, D. (1981). Patent USA nr 4,266,540. Waszyngton: Biuro Patentów i Znaków Towarowych Stanów Zjednoczonych.
3. Meecham Jones, DJ, Paul, EA, Jones, PW i Wedzicha, JA (1995). Wentylacja wspomagana ciśnieniem w nosie plus tlen w porównaniu z samą tlenoterapią w przypadku POChP z hiperkapnią. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 152 (2), 538-544.
4. Roca, O., Riera, J., Torres, F. i Masclans, JR (2010). Tlenoterapia wysokoprzepływowa w ostrej niewydolności oddechowej. Opieka oddechowa, 55 (4), 408-413.
5. Bateman, NT i Leach, RM (1998). Ostra terapia tlenowa. Bmj, 317 (7161), 798–801.
6. Celli, BR (2002). Długotrwała tlenoterapia. Astma i POChP (str. 587-597). Academic Press.
7. Timms, RM, Khaja, FU i Williams, GW (1985). Odpowiedź hemodynamiczna na tlenoterapię w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc. Ann Intern Med, 102 (1), 29-36.
8. Cabello, JB, Burls, A., Emparanza, JI, Bayliss, SE i Quinn, T. (2016). Tlenoterapia w ostrym zawale mięśnia sercowego. Cochrane Database of Systematic Reviews, (12).
9. Northfield, TC (1971). Tlenoterapia spontanicznej odmy opłucnowej. Br Med J, 4 (5779), 86-88.
10. Singhal, AB, Benner, T., Roccatagliata, L., Koroshetz, WJ, Schaefer, PW, Lo, EH,… & Sorensen, AG (2005). Pilotażowe badanie tlenoterapii w warunkach normobarycznych w ostrym udarze niedokrwiennym. Stroke, 36 (4), 797-802.